این گزارش به بررسی جامع و تحلیلی وضعیت پیش بینی شده بارش در سطح کشور طی پنج روز و تا ۲۲ اردیبهشت می پردازد.
داده ها به تفکیک استان ها حوضه های آبریز و شهر های مختلف استخراج شده و به منظور ایجاد تصویری روشن از وضعیت بارش و تأثیرات آن مورد تحلیل دقیق قرار گرفته است.
این اطلاعات برای برنامه ریزی های کلان منابع آب مدیریت بحران های آبی و همچنین حوزه کشاورزی و زیست محیطی حائز اهمیت است.
تحلیل بارش
طبق پیش بینی های انجام شده استان اردبیل با ثبت میانگین بارش ۱۱.۸۸ میلی متر بیشترین بارش را در بین نقاط کشور به خود اختصاص داده است.
این میزان بارش نشان دهنده ورود سامانه های بارشی فعال به این منطقه و تأثیرگذاری شرایط جوی خاص در شمال غرب کشور است.
پس از آن استان آذربایجان شرقی با ۸.۳۲ میلی متر در جایگاه دوم قرار دارد. این استان نیز تحت تأثیر همان الگو های اقلیمی شاهد بارش قابل توجهی خواهد بود.
استان مازندران با ۷.۵۱ میلی متر بارش در رده سوم قرار گرفته است. با توجه به موقعیت جغرافیایی این استان در سواحل جنوبی دریای خزر چنین بارش هایی قابل انتظار است و این استان همواره سهم بسزایی در دریافت بارندگی های کشور دارد.
استان گیلان با ۵.۹۹ میلی متر و آذربایجان غربی با ۵.۳۲ میلی متر بارش در جایگاه های بعدی قرار دارند. این داده ها بازتاب دهنده تمرکز بارش ها در شمال و شمال غرب کشور هستند.
در بخش شمال شرق کشور استان خراسان شمالی با ۳.۳۶ میلی متر و استان خراسان رضوی با ۲.۰۹ میلی متر بارندگی پیش بینی شده در مقایسه با استان های شمال غرب بارش های کمتری خواهند داشت اما همچنان شرایط به نسبت مرطوب تری نسبت به استان های مرکزی و جنوبی تجربه می کنند.
استان زنجان با ۱.۸۴ میلی متر البرز با ۱.۶۳ میلی متر گیلان و کردستان هر دو با ۱.۵۲ میلی متر و استان تهران با ۱.۰۵ میلی متر در دسته استان هایی با بارش ملایم قرار می گیرند.
از سوی دیگر استان هایی مانند قزوین با ۰.۵۸ میلی متر همدان با ۰.۴۴ میلی متر سیستان و بلوچستان با ۰.۳۶ میلی متر سمنان با ۰.۲۶ میلی متر مرکزی با ۰.۹ میلی متر قم با ۰.۶ میلی متر و خراسان جنوبی با ۰.۲ میلی متر شاهد بارش های بسیار محدود خواهند بود.
این مناطق به طور سنتی از کمبود بارش رنج می برند و پیش بینی ها نیز این روند را تایید می کند.
نکته قابل توجه و هشداردهنده این است که استان های لرستان اصفهان کرمان کرمانشاه بوشهر چهارمحال و بختیاری هرمزگان فارس خوزستان یزد ایلام و کهگیلویه و بویراحمد در این دوره زمانی هیچ بارشی را ثبت نکرده اند و پیش بینی ها نیز نشان دهنده ادامه خشکی در این مناطق است.
چنین وضعیتی به روشنی بیانگر نابرابری شدید در توزیع بارندگی و تهدید جدی برای منابع آبی این استان ها است.
تحلیل بارش حوضه های آبریز
در بخش تحلیل حوضه های آبریز کشور داده ها به وضوح نشان می دهند که حوضه ارس با ۹.۱۰ میلی متر بارش بیشترین میزان بارندگی را خواهد داشت.
این حوضه یکی از مناطق کلیدی در تأمین منابع آب منطقه به شمار می رود. حوضه رودخانه های بین سفیدرود و هراز با ۸.۵۵ میلی متر و رودخانه های تالش با ۸.۲۵ میلی متر در رده های بعدی قرار دارند.
این مناطق نیز به دلیل قرارگیری در شمال کشور و تأثیرپذیری مستقیم از جریانات جوی دریای خزر بارندگی های قابل توجهی دارند
حوضه های هرمز و قره سو با ۵.۹۷ میلی متر و دریاچه ارومیه با ۵.۶۸ میلی متر نشان دهنده وضعیت نسبتاً مطلوب بارش هستند.
توجه به حوضه دریاچه ارومیه به طور خاص اهمیت زیادی دارد زیرا این حوضه از مهم ترین مناطق بحران زده از نظر منابع آبی است و هر میزان بارش می تواند در بهبود شرایط آن مؤثر باشد.
حوضه های دره قورم (۴.۴۵ میلی متر) قره قوم (۳.۷۷ میلی متر) سفیدرود (۳.۴۷ میلی متر) ترک (۳.۰۶ میلی متر) قره سو و گرکان (۳.۰۳ میلی متر) و موتس (۳.۸ میلی متر) بارش هایی متوسط را ثبت کرده اند.
در مقابل حوضه هایی مانند کوهر مرکزی (۰.۵۲ میلی متر) دریاچه تنگ (۰.۲۲ میلی متر) بلوچستان جنوبی (۰.۱۶ میلی متر) مرزی غرب (۰.۱ میلی متر) موتس هیرمند (۰.۰۹ میلی متر) موتس جانوران (۰.۰۱ میلی متر) نمک پور عارف گل و مهران تجاری و زهرة و منشرق همگی با بارش های کمتر از یک میلی متر مواجه هستند.
این داده ها حاکی از خشکسالی شدید در این مناطق و ضرورت اتخاذ تدابیر فوری برای مدیریت منابع آب است.
این داده ها نشان دهنده یک الگوی بارشی منسجم در شمال غرب کشور است که می تواند تأثیرات مثبت و منفی مختلفی در حوزه های کشاورزی تأمین آب و حتی احتمال وقوع سیلاب ها داشته باشد.
در انتهای طیف شهر هایی مانند آمل با ۷.۴۷ میلی متر املش با ۷.۶۳ میلی متر و خلخال با ۷.۹۵ میلی متر میزان بارش کمتری را ثبت کرده اند.
این تفاوت های بارز میان بالاترین و پایین ترین ارقام بارندگی بازتاب دهنده تنوع شدید اقلیمی کشور است که برنامه ریزی های منطقه ای را با چالش مواجه می سازد.
درنتیجه توزیع بارش در کشور به شدت نابرابر است. بخش اعظم بارش ها به شمال و شمال غرب کشور محدود شده و مناطق مرکزی جنوبی و شرقی همچنان از کمبود شدید بارندگی رنج می برند.
این وضعیت پیامد های جدی برای مدیریت منابع آب و امنیت غذایی کشور دارد و ضرورت تدوین سیاست های کلان برای استفاده بهینه از منابع موجود توسعه روش های نوین آبیاری و افزایش بهره وری در کشاورزی را دوچندان می کند.
از سوی دیگر مناطق پربارش با خطرات ناشی از سیلاب ها و رواناب های شدید مواجه هستند که مدیریت مؤثر آنها نیز نیازمند آمادگی های زیرساختی و فنی گسترده است.
به طور کلی تداوم این روند نابرابر بارشی ضرورت توجه جدی به اقدامات پیشگیرانه ارتقاء ظرفیت های ذخیره سازی آب و بازنگری در سیاست های توسعه ای کشور را یادآور می شود.