از کهن ترین آجرهای سنتی ایران آجر اصفهان است. در زمان ورود قزاق ها به ایران ، قزاق ها سربازخانه هایشان را با نوعی آجر با ابعاد 5*10*20 می ساختند و بعد از آن این آجرها به آجر قزاقی معروف شد. این آجرها به دوره ساسانیان بر می گردد که با توجه به شواهد عینی از آن‌ها در بنا‌های عظیمی چون : طاق کسری ، پلهای دختر ، گنبد کاووس ، مسجد جامع اصفهان و یزد استفاده شده است.
آجر قزاقی در رنگ های متنوع
رايج ترين آجر دستي سنتي آجر قزاقي است که به شیوه آجرنمای قزاقی کاملا سنتی تولید می شود. بشر از هزاران سال پیش همانگونه آجر تولید می کرد که در حال حاضر آجر قزاقی را تولید می کند. ولی امروزه در نمای ساختمان های مدرن به‌کار برده می شود. این آجرهای سنتی کاملا به صورت دستی و در رنگ های خاکی٬ زرد٬ پوست پیازی٬ قرمز اخرائی٬ آتشی و حنائی ساخته می شود. برای دانستن قیمت آجر سفال مقالات مربوطه را مطالعه کنید.
سایز این آجرها
استفاده از خشت در ایرانی مرسوم بوده است. این آجرهای که در ساختمان های سطح شهر دیده می شود در قدیم به صورت خشت جلو آفتاب مستقیم خشک می شد ولی با مرور زمان آجرها را در کوره می پختند تا مقاومت و استحکام آن بالا رود و از دوام بالایی برخوردار شود.امروزه آجر قزاقي سنتي در طرح ها و اندازه هاي متنوعی براي ترميم ساختمان ها و نماي ساختمان هاي تازه ساز مورد استفاده قرار می گیرد.
آجر قزاقی بصورت توپر و به شكل مكعب مستعطيل توليد مي شود که معمول ترين اندازه آجر قزاقي 5/5*20 و در ضخامت هاي 10 و 5/5 و 3/5 سانتيمتر و نوع ديگر آن آجر ختايي مربعي شكل در اندازه 20*20 با ضخامت 4/5 سانتيمتر تولید می شود. آجر قزاقي در سه سايز پلاك٬ نيمه٬ كامل تولید می شود. قیمت این مصالح با توجه به سایز و رنگ آن‌ها متفاوت است.
نحوه ی درست کردن آجر قزاقی
ابتدا خاک مورد نیاز این نوع آجر را که بیشتر هم خاک رس سرند شده است تهیه می شود، و بعد از آن از خاک گل تولید می گردد و سپس درون قالب‌های چوبی قرار می‌گیرد و پس از خشک شدن خشت‌ها قزاقی در کوره قرار گرفته ، در واقع مدت زمان پخت آجر قزاقی رنگ آجر را مشخص می‌کند.
ویزگی آجر قزاقی در بنای ساختمان
از ویژگی های آجرهای قزاقی بازار معماری شامل نزدن شوره ، نداشتن آلونک ، رنگ ثابت و مقاومت در برابر یخبندان و آب است. اگر چه استفاده از آجر در طراحی های داخلی گران تر و هزینه برتر از مصالح جانبی دیگر است اما مزایایی نیز به دنبال دارد چون:نگهداری آسان آجر قزاقی بدویکی از مصالح کاربردی در صنعت ساختمان، آجر است. آجرها انواع متفاوتی دارند، از و گرفته تا آجرهای سه سانتی. استفاده از آجر قدمت زیادی دارد. یکی از این آجرها که از قدیمی‌ترین آجرهای سنتی در ایران است، نامیده می‌شود.
دلیل این نامگذاری، به دوران ورود قزاق‌ها به ایران باز می‌گردد. البته در زمان‌های بسیار قدیم نیز از این نوع آجر استفاده‌هایی می‌شده است. به طوری که در بناهایی مانند طاق کسری و مسجد جامع اصفهان و یزد استفاده از این نوع آجر مشاهده شده است. با این همه، آیا با آجر قزاقی آشنا هستید؟ می‌دانید چه انواع و کاربردهایی دارد؟ چگونه ساخته می‌شود؟ مزایای آن را می‌دانید؟ در این مطلب از وبلاگ می‌خواهیم مختصری درباره آجر قراقی صحبت کنیم.
آجر قزاقی چیست؟ روش تولید آجر قزاقی چگونه است؟
آجر قزاقی نوعی آجر قدیمی است که خاک موردنیاز برای تولید آن، خاک رس سرند شده است. آجر قزاقی با نام آجر سنتی نیز شناخته می‌شود. این نوع آجر به صورت سنتی و دستی تولید می‌شود. روش تولید این آجر سنتی به این ترتیب است که خاک رس سرند شده را گل می‌کنند و درون قالب‌های چوبی قرار می‌دهند. پس از خشک شدن، خشت‌های آجر را در کوره می‌گذارند تا پخته شود. جالب است بدانید که زمان پخت آجر، رنگ آجر را تعیین می‌کند.
مزایای استفاده از آجر قزاقی
استفاده از آجر قزاقی مزایایی در فرایند ساخت‌وساز دارد. یکی از این مزایا ماندگاری بالا آجر قزاقی است. چرا که با داشتن سوراخ‌ها و تخلخل داخل آجر، از یخ‌زدگی و گرمازدگی که یکی از عوامل ترکیدگی آجرها هستند، جلوگیری می‌شود. مزیت دیگر این نوع از آجر، جذب ملات بالای آن است. این مزیت باعث می‌شود که از سقوط و سست‌شدن آجر در روی نما جلوگیری شود. همچنین استفاده از آجر قزاقی در صرفه‌جویی انرژی نیز مؤثر است. چرا که مانع از ورود هوای بیرون ساختمان به داخل می‌شود. یعنی در زمستان از ورود سرما و در تابستان از ورود گرما جلوگیری می‌کند.
جالب است بدانید که خانه‌هایی که آجر قزاقی داشته باشند، ارزش فروش مجدد بالاتری دارند. چرا که از استحکام بیشتری برخوردارند. به همین خاطر است که نرخ بیمه خانه‌هایی که در آن از آجر قزاقی استفاده شده باشد، کمتر است.از آن‌جایی که آجر قزاقی از مواد طبیعی تشکیل شده است و همچنین روش تولید دستی آن از استقبال بهتری برخوردار است، به‌خاطر فرم ساده و زیبایی و رنگ طبیعی آجر قزاقی کاربردهای متنوعی برای آن تعریف می‌شود.
برخی از این کاربردها عبارتند از نماسازی سنتی، کف‌سازی، محوطه‌سازی انواع ساختمان‌ها و برای فضاسازی سنتی و کلاسیک در ساختمان‌های مسکونی و تجاری. همچنین از این نوع آجر در نمای خارجی انواع ساختمان و همچنین نماهای داخلی آن‌ها استفاده می‌شود. بخاطر جذابیت رنگ طبیعی آن نیز، در انواع طراحی‌ها کاربرد دارند.
انواع آجرهای قزاقی
آجرهای قزاقی بر حسب ابعاد و ویژگی‌های فنی یا حتی بر حسب زمان پخت می‌توانند متفاوت باشند. در اینجا با برخی آشنا می‌شویم.
آجر قزاقی سفید و بهی
این نوع آجر در کوره‌های چاهی که استوانه‌ای شکل هستند تهیه شده و در نماسازی ساختمان کاربرد دارند. این آجر به دلیل بدنه و نبش‌های صاف و رنگ خاص که سفید و مایل به بهی است، یکی از آجرهای قزاقی مرغوب می‌باشد.
آجر قزاقی کف‌فرش
همانطور که از نام این آجر پیداست، برای کف‌فرش و محوطه‌سازی ساختمان کاربرد دارد.
انواع دیگر آجر قزاقی
آجر قزاقی انواع دیگری مانند آجر قزاقی طرح‌دار، آجر قزاقی پلاک و آجر قزاقی دور ستون دارد. هرکدام از این انواع، کاربردهای متفاوتی دارند.
تنوع رنگ در آجرهای قزاقی
آجرهای سنتی قزاقی عموماً در رنگ‌های خاکی، زرد، پوست پیازی، آتشی و حنایی تولید می‌شوند.
تنوع ابعاد آجر قزاقی
از دیگر دسته‌بندی‌های آجر قزاقی مربوط به ابعاد آن است. آجر قزاقی به صورت توپر و مکعب مستطیل است. در حالت معمول، ابعاد آجر قزاقی ۲۰ در ۵.۵ و ضخامت ۱۰ سانتی‌متر است. البته ضخامت‌های دیگر مانند ۵.۵ و ۳.۵ نیز رایج هستند. نوع خاصی از آجر قزاقی مربعی‌شکل است و با ابعاد ۲۰ در ۲۰ سانتی‌متر و ضخامت ۴.۵ سانتی‌متر تولید می‌شود. باید بدانید که آجر قزاقی در سه سایز پلاک، نیمه و کامل تولید می‌گردد.
عوامل مؤثر بر قیمت آجر قزاقی
قیمت مصالح ساختمانی به عوامل متنوعی از شرایط تولید تا شرایط حمل‌ونقل وابسته است. برخی از عواملی که بر قیمت آجر قزاقی تأثیر بیشتری دارند، ابعاد و رنگ آن‌ها است.
- بدون نیاز به تمیز کردن یا رنگ زدن.
- عایق سرمایشی و گرمای است و کاهش هزینه‌هایی ناشی از سرمایش و گرمایش را به دنبال دارد.
- آجر قیمت مناسبی برای بیمه کردن دارد. خانه‌هایی که در ساخت آن‌ها از آجر قزاقی استفاده شده نرخ بیمه ای پایین تری را نسبت به بقیه مصالح می‌پردازند.
- خانه‌هایی که دارای آجر قزاقی هستند٬ ارزش بالای فروش مجدد دارند. خانه های آجری حداقل 6% بیش از خانه های دیگر ارزش گذاری می شود.