معاون میراث فرهنگی استان تهران درحالی از ثبت تعدادی از خانه های تاریخی در بافت عودلاجان تهران از جمله «خانه پدری دکتر باقر آیت الله زاده شیرازی» و همچنین خانه های «محمدرضا رجبعلی تهرانی» و «جارچی باشی» در مجاورت بقعه امام زاده یحیی (ع) که احتمال تخریب آنها در صورت اجرای طرح توسعه این امامزاده وجود داشت خبر داد و اعلام کرد: طرح جدید امامزاده یحیی (ع) با توجه به ارزش ها در راه است.
محسن سعادتی معاون میراث فرهنگی استان تهران در گفت وگو با پرتال پارسی در بیستمین سالگرد ثبت محله عودلاجان (اودلاجان) تهران در فهرست میراث ملی ایران درباره آثاری که به تازگی در محدوده این محله در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است اظهار کرد: بافت تاریخی محله عودلاجان در تاریخ ۲۴ اسفندماه ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. تاکنون بالغ بر ۶۰ اثر آن به صورت منفرد در این عرصه تاریخی به ثبت رسیده است که مشتمل بر خانه های تاریخی ساباط و سقاخانه بوده است. در سال جاری نیز با پیشنهاد اداره کل میراث فرهنگی استان تهران ۹ اثر در شورای ملی ثبت اثار تاریخی کشور واجد ثبت در فهرست آثار ملی شناخته شدند. یکی از مهمترین این آثار «خانه پدری دکتر باقر آیت الله زاده شیرازی» [معمار مرمتگر و چهره ماندگار مرمت بناهای تاریخی که چندی پیش تصاویری از وضعیت بغرنج و ویرانی آن منتشر شد] است که در محدوده عودلاجان شرقی (محله امام زاده یحیی (ع) کنونی) قرار دارد.
او اضافه کرد: همچنین «خانه محمدرضا رجبعلی تهرانی» و «خانه جارچی باشی» در مجاورت بقعه امام زاده یحیی (ع) [که با اجرای طرح توسعه این امامزاده بیم تخریب آنها می رفت] و «خانه علاالملک یا میرزا نبی خان» در کوچه دکتر اصلانی که دارای سردری فاخر نیز است [و مدتی پیش با مرمت غیراصولی مخدوش شده بود] «خانه عمادالدوله» «خانه آقا علی حکیم مدرس طهرانی» «خانه آقای نباتی» «خانه فرج الله آصف» و خانه واقع در کوچه میرزا شفیع تعداد دیگری از آثار ثبت شده سال جاری در این محله هستند.
سردر عمارت قاجاری در بافت تاریخی تهران مخدوش شد
معاون میراث فرهنگی تهران در پاسخ به این پرسش که با توجه به طرح توسعه امام زاده یحیی (ع) و تهدیدهایی که گاه در محدوده عودلاجان (اودلاجان) رخ می دهد ثبت این آثار در حفاظت از این بافت تاریخی چه تاثیری می تواند داشته باشد؟ گفت: ثبت بنا در فهرست آثار ملی این امکان را برای مالکین فراهم می کند تا بتوانند از مشوق های مرمت و احیای بنای تاریخی خود در شهرداری تهران بهره مند شوند. یکی از اقدامات بسیار مهمی که برای اولین بار در استان تهران با حمایت وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی و مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران رقم خورد تعیین تکلیف قوانین حفاظتی و امکان نوسازی در چارچوب حفظ ارزش ها و احیای بافت تاریخی در بخش غربی عودلاجان است.
سعادتی درباره آخرین وضعیت ثبت حریم حفاظتی عودلاجان و همچنین وسعت حریم این محله که در فهرست میراث ملی ثبت شده است توضیح داد: محدوده بافت تاریخی «عودلاجان غربی» در مجاورت مجموعه ارگ تاریخی تهران بالغ بر ۴۹ هکتار است که ۳۰ اثر به صورت منفرد در آن به ثبت رسیده است. بناهای واجد ارزش تاریخی فرهنگی معابر ارزشمند ارزش های ناملموس عناصر ارزشمند شهری مانند ساباط سقاخانه و مسیر قنات مهرگرد بخشی از ارزش های این بافت تاریخی است که در طرح مذکور مورد توجه ویژه قرار گرفته است. این طرح با هدف احیای بافت های تاریخی مصوب و در راستای تکالیف محوله بر وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در برنامه هفتم توسعه کشور و اجرایی کردن ماده ۲ و ۳ «قانون حمایت از مرمت و احیای بافت های تاریخی ـ فرهنگی» تدوین شده است. این اقدام قطعا سرآغاز اقدامات بزرگتری خواهد بود که مالکین و بهره برداران بناهای تاریخی در بافت تاریخی عودلاجان بتوانند طبق مصوبه سال جاری شورای عالی شهرسازی و معماری ایران از راهکارهای تشویقی که با هدف احیاء و تقویت سکونت در محدوده بافت های تاریخی ـ فرهنگی مصوب شده بهره مند شوند.
سعادتی درباره موضع میراث فرهنگی درباره طرح توسعه امامزاده یحیی (ع) به ویژه با توجه به بازدید اخیر وزیر میراث فرهنگی (سیدرضا صالحی امیری) از این امامزاده و اظهاراتی مبنی بر تهیه طرح جدید امامزاده یحیی (ع) اظهار کرد: وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی سه شنبه چهاردهم اسفند ماه امسال از مجموعه اقدامات مرمتی این اداره کل در مجموعه امامزاده یحیی (ع) بازدیدی داشتند. در این خصوص ضمن بررسی ادامه روند پروژه مرمتی و حفاظتی امامزاده مقرر شد که وزارت میراث فرهنگی و شهرداری منطقه ۱۲ نسبت به تامین اعتبار لازم اقدام کنند. همچنین درخصوص طرح توسعه آستان مقدس امام زاده یحیی (ع) نیز جلسه ای تشکیل شد که با تاکید بر بناهای واجد ارزش تاریخی فرهنگی ساختار شهری و سایر ارزش های شهری و ناملموس این محله مقرر شد طرح جدید با توجه به ارزش ها و در مقیاسی متناسب با محله برای بررسی به معاونت میراث فرهنگی استان تهران ارسال شود.
قلب تاریخی تهران در انتظار تخریب بزرگ
معاون میراث فرهنگی استان تهران اضافه کرد: همچنین مقرر شد با همکاری وزارت راه و شهرسازی و شهرداری تهران در سال آتی طرح ویژه حفاظتی سایر بخش های بافت تاریخی عودلاجان تهیه شود تا با توسعه فضاهای گردشگری فرهنگی و سکونتی با همکاری شهروندان بتوان این محلات تاریخی را احیا کرد.
عودلاجان (اودلاجان) در ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ به عنوان دومین بافت تاریخی شهر تهران با شماره ۱۵۳۸۱ در فهرست آثار ملی ثبت شد. این محله در طول تاریخ دستخوش تغییراتی در ساختار کالبدی اجتماعی فرهنگی و اقتصادی شده است. این محله در دوره قاجار با برخورداری از باغستان های شمال شرقی تهران و زمین های بایر توسعه پیدا کرد و به یکی از ۵ کلان محله مشهور تهران درآمد. تا اوایل حکومت پهلوی محله عودلاجان که در مجاورت بازار و مرکز حکومتی واقع شده بود کارکرد مسکونی بسیار مهمی داشت و اقشار مختلف به ویژه طبقه اعیان و اشراف در آن سکونت داشتند. این محله در آغاز نفوس زیادی نداشته اما به دلایل طبیعت و جغرافیایی به مرور به جمعیت آن افزوده داشته و با ساختن بناها و عمارت های جدید و تبدیل باغات به زمین های بایر به خانه ها و کوچه ها سکونت پذیری و مهاجرپذیری در آن افزایش یافته است.
این محله در آغاز دوره پهلوی دچار تغییراتی عمده شد از جمله می توان به احداث خیابان سیروس (مصطفی خمینی (ره)) در امتداد خیابان مجلس شورای ملی اشاره کرد که محله را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرد. در این دوران خیابان ناصریه نیز تعریض شد و به ناصرخسرو معروف شد و این چنین ارتباط اودلاجان با شمس العماره نیز قطع شد. در جنوب نیز خیابانی ساخته شد و بخش هایی را از محل جدا کرد. در دوره دوم پهلوی نیز خیابان پامنار تعریض شد و همانند خیابان سیروس محله را قطع کرد و آن را به سه بخش تقسیم کرد. (تکمیل همایون ۱۳۹۳)
بعد از آن بخش شرقی به دلیل وجود بقعه امامزاده یحیی به محله امامزاده یحیی معروف شد. امروزه این محله در منطقه ۱۲ شهرداری تهران واقع شده است که طرح توسعه این امامزاده نگرانی هایی را درباره تخریب بخشی از بافت تاریخی عودلاجان مطرح کرد. سوای آن طرح توسعه که با مخالفت میراث فرهنگی فعلا متوقف شده است اما بافت عودلاجان همچنان با ناملایمتی و بی توجهی هایی در حفظ و نگهداری مواجه است.
۲۰ سال پس از ثبت محله اعیان نشین تهران
انتهای پیام