اقدامات مهم وزارت ارتباطات در دولت سیزدهم/ از بومی سازی تجهیزات شبکه ارتباطی تا توسعه فیبر نوری

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، دولت سیزدهم در راستای ارتقاء کیفیت ارتباطاتی کشور اقدامات زیادی از جمله توسعه فیبر نوری تا راه اندازی اینترنت کودکان و اجرای جدی شبکه ملی اطلاعات و در کشور انجام داد؛ اما با شهادت آیت الله رئیسی و پایان یافتن ناگهانی دولت سیزدهم این اقدامات تا حدودی ناتمام ماند. ازاین رو لازم است دولت چهاردهم نیز ادامه دهنده این مسیر توسعه باشد. در این گزارش به بررسی عملکرد و اقدامات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت سیزدهم می‌پردازیم:

اضافه شدن ۲۰ ترابیت ‌بر ثانیه به ظرفیت شبکه انتقال کشور

شبکه انتقال در ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم، ۳۵.۸ ترابیت بر ثانیه بود که تماماً از تجهیزات خارجی استفاده می‌شد؛ اما در دولت سیزدهم، با برنامه ریزی انجام شده توسط وزارت ارتباطات دستگاه‌ها موظف شدند تا پایان سال ۱۴۰۲ یعنی ظرف مدت ۳۶ ماه ظرفیت انتقال کشور را دو برابر کنند که ۷۰ درصد از این افزایش با استفاده از تجهیزات بومی صورت گرفت؛ بنابراین برای نخستین بار قراردادی به ارزش ۷۰۰۰ میلیارد ریال که بزرگ‌ترین قرارداد بومی‌سازی شرکت ارتباطات زیرساخت منعقد و قرار شد با استفاده از تجهیزات بومی، ۲۰ ترابیت بر ثانیه به ظرفیت شبکه انتقال کشور اضافه شود. در این قرارداد از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان ایرانی نیز استفاده شد.

پیشرفت برنامه بومی‌سازی تجهیزات مورد نیاز شبکه ملّی اطلاعات  به ۳۷ درصد رسید

پیشرفت برنامه بومی‌سازی تجهیزات مورد نیاز شبکه ملّی اطلاعات از ۵ درصد در ابتدای دولت به ۳۷ درصد رسید و شبکه ملّی اطلاعات زیرساخت‌های لازم برای راه اندازی ۳ قطب مرکز داده برای میزبانیِ خدمات دیجیتال کشور فراهم  کرد و هم‌اکنون چند شرکت در حال راه‌اندازی مراکز داده خود در قطب البرز، واقع در منطقه ویژه اقتصادی پیام به ظرفیت «۱۰۰۰ رک» هستند که تا پایان سال آماده افتتاح خواهد شد.

سرور‌های ریشه نام دامنه اجزای مهمی از شبکه برای دسترسی به وب سایت‌ها و خدمات اینترنتی هستند. توسعه و استقرار سرور‌های ریشه نام دامنه بین‌الملل (K-root) در ۳ شهر جدید، از اقدامات این دوره برای افزایش تاب آوری و ارتقاء کیفیت دسترسی به خدمات اینترنت بین‌الملل بود.زیر بار رفتن کامل سامانه‌های بومی مدیریت نام دامنه «دی‌ان‌اس» (DNS) و مرجع همزمانی در شبکه «ان تی پی» (NTP) و نسخه پشتیبان آنها در ۶ نقطه از کشور با قابلیت پاسخگویی به میلیون‌ها درخواست در ثانیه، از جمله دستاورد‌های این دوره است که منجر به پایداری و کیفیت بیشتر اینترنت در کشور می‌شود.

                 

افزایش ظرفیت ابزار‌های بومی در مقابله با حملات سایبری

تعداد حملات «منع خدمت توزیع شده (DDoS)» با هدف از کار انداختن سرویس‌های مهم کشور، از حدود ۱۰۰ حمله در ماه در ۱۴۰۰ به بیش از ۱۰۰ هزار حمله  رسید اما با طراحی و افزایش ظرفیت ابزار‌های بومی تشخیص و مقابله، غالب این حملات شناسایی و دفع شده اند. پایش طیف‌های فرکانسی مختلف در کشور، شناسایی و جمع آوری تجهیزات غیرمجازی است که منجر به ایجاد اختلال در شبکه می‌شود در این دوره «تجهیزات پایش فرکانس» ۴۰ درصد افزایش داده شد.

توسعه و رشد سکوهای بومی

با حمایت دولت از توسعه سکو‌های بومی، آمار کاربران یکتای فعال روزانه، ماهانه و ترافیک پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی نسبت به سال ۱۴۰۰ بین ۴ تا ۱۵ برابر افزایش یافت و با فراهم کردن زیرساخت‌های موردنیاز پیام‌رسان‌های داخلی، میلیون‌ها تماس تصویری از طریق آنها انجام می شود که با این گستردگی تا پیش از این دولت وجود نداشت. در ایام حج و اربعین گذشته بیش از ۲۰ میلیون تماس زائرین ازطریق این سکو‌ها انجام شد.

                   

اتصال متقابل پیام رسان‌های ایرانی و معافیت مالیاتی کسب و کارها

رشد و توسعه پیام رسان‌های ایرانی از دیگر اقدامات مهم دولت سیزهم به شمار می رود که سعی کرده است با توجه به ظرفیت‌های موجود آن را گسترش و توسعه ببخشد اما این توسعه متوقف نشد و اتصال متقابل پیام رسان‌ها به همت متخصصین ایرانی انجام شد اتفاقی که هنوز در اتحادیه اروپا نتوانسته شکل بگیرد اما هم اکنون «اتصال متقابل» بین پیام‌رسان‌های ایرانی ایتا، بله، سروش+، گپ و آیگپ برقرار است و کاربران با فعال کردن این قابلیت در پیام‌رسان مورد علاقه خود، به دیگران اجازه می‌دهند که از سایر پیام‌رسان‌ها به او پیام بدهند.

معافیت مالیاتی کسب و کار‌های فعال در سکو‌های داخلی، فراهم کردن زیرساخت تماس تصویری برون سکویی، آ، از جمله اقدامات برای مزیت بخشی به پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی در این دوره بود

معافیت مالیاتی کسب و کار‌های فعال در سکو‌های داخلی، فراهم کردن زیرساخت تماس تصویری برون سکویی، آغاز ارائه خدمات الکترونیک پرکاربرد دولتی و فراهم کردن مقدمات صدور پروانه فعالیت، از جمله اقدامات برای مزیت بخشی به پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی در این دوره بود.

 تامین تجهیزات مورد نیاز همچون سرور، تجهیزات ارتباطی و ذخیره سازی؛ توسعه مراکز داده اصلی و پشتیبان؛ کمک به ابری‌سازی؛ ارائه خدمات امن‌سازی و پشتیبانی حقوقی و قضایی، بخشی از اقدامات برای تقویت پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی بومی به عنوان سرمایه‌های دیجیتال کشور است از دیگر اقدامات این حوزه بود.

پیشرفت۶۰درصدی شبکه ملی اطلاعات 

توسعه شبکه ملی اطلاعات یکی دیگر از اقدامات مهم دولت شهید رئیسی به شمار می رفت بنابراین با توجه به این مهم برای سنجش پیشرفت شبکه ملّی اطلاعات، ۱۲۰ شاخص ارزیابی بانحوه اندازه‌گیری آنها با مرکز ملّی فضای مجازی (ناظر) توافق شد و در ادامه با اقدامات جهادی گسترده، پیشرفت این طرح ملّی با شاخص‌های جدید بر اساس تاییدیه ناظر از حدود ۲۰درصد در ابتدای دولت به نزدیک ۶۰درصد در بهمن ۱۴۰۲ رسیده و ارزیابی کنونی حدود ۶۴درصد است.

 تاسیس «معاونت توسعه شبکه ملّی اطلاعات» در وزارتخانه، تشکیل «شورای راهبری توسعه شبکه ملّی اطلاعات» با مسئولیت وزیر و برگزاری ۲۷۰ جلسه این شورا و شورا‌های اقماریش و تامین منابع مالی و زیرساخت‌های حقوقی مربوطه از جمله ریل گذاری‌های صورت گرفته برای تحقق شبکه ملّی اطلاعات در این دوره است.

برقراری تماس تصویری بدون اینترنت

در سال۱۴۰۱ برای نخستین بار، زیرساخت‌های فنی و حقوقی لازم برای «تماس تصویری بدون اینترنت (ViLTE)» در اپراتور‌های اصلی راه‌اندازی شد. این امکان در برخی از گوشی‌های موجود در بازار فعال شد و در حال رایزنی با سایر تولیدکنندگان گوشی برای فعال کردن این قابلیت هستیم.

از ابتدای دولت سیزدهم تا پایان سال ۱۴۰۲، بیش از ۵۰۰ کیلومتر پوشش جاده‌ای جدید تلفن همراه ایجاد شده است

 برای اتصال ۸ هزار روستای بالای ۲۰ خانوار (عمدتاً در نقاط صعب‌العبور ودورافتاده) به شبکه ملی اطلاعات و اینترنت پرسرعت، بیش از ۵۰۰۰ کیلومتر فیبر نوری، ۲۳۵۰ کیلومتر خط انتقال برق و ۲۳۰۰کیلومتر جاده اجرا و ۳۱۰۰ ترانس برق و ۲۴۰۰ سایت جدید نسل چهارم نصب و ۲۶۲۶ سایت نیز به نسل ۴ ارتقا یافت. اتصال جزایر هندورابی، بوموسی، تنب بزرگ و کوچک به سرزمین مادری از طریق فیبر نوری دریایی به منظور ارتقاء کیفیت ارتباطات این جزایر و دستیابی به فناوری اجرا و تعمیر فیبر نوری دریایی دارای پاور و انجام قرارداد‌های بین المللی در این حوزه از دستاورد‌های این دوره است.

با اتصال ۸ هزار روستای بالای ۲۰ خانوار و ۳ هزار روستای زیر ۲۰ خانوار، تعداد روستا‌های متصل به اینترنت پرسرعت بالای ۲۰ خانوار از ۸۰ درصد در ابتدای دولت به ۹۷ درصد رسید و ۹۸.۵ درصد جمعیت روستایی کشور به اینترنت پرسرعت دسترسی پیدا کردند.

             

 برای اجرایی شدن طرح ملی فیبر نوری، اقدامات زیادی مثل تامین منابع مالی، الزام قانونی به دستگاه‌ها برای همکاری، صدور مجوز برای ده اپراتور، تاسیس «حساب» و «صندوق» توسعه فیبر نوری و .. انجام شد. با این زیرساخت‌ها به فضل الهی همه چیز برای اتصال حداکثری فراهم است در نهایت این طرح ملی فیبر نوری منازل و کسب و کار‌ها در ۶۰۰ شهر آغاز و در ۱۵۰ شهر به اتمام رسید؛ قریب به ۸ میلیون خانوار و کسب و کار تحت پوشش قرار گرفته‌اند؛ سرعت اینترنت ثابت قابل ارائه به کاربران در این شهر‌ها ده‌ها برابر شده و تعداد مشترکین فیبر نوری دو برابر شد.

۲.۵ برابر شدن میزان اینترنت ترانزیتی از خاک کشور

 کشورمان موقعیت ویژه‌ای برای ترانزیت اینترنت در منطقه دارد که در گذشته از آن غفلت شده است. با توسعه تعاملات بین المللی و مزیت بخشی به مسیر‌های ترانزیتی کشور، میزان اینترنت ترانزیت شده از خاک کشورمان ۲.۵ برابر شده و طبق برنامه تا پایان سال به ۴ ترابیت برثانیه خواهد رسید. تنوع بخشی به مسیر‌های ورودی اینترنت به کشور، افزایش ۲ برابری ظرفیت اینترنت کشور از ۵.۴ به ۱۰.۷ و افزایش نقاط حضور بین الملل شرکت زیرساخت از اقدامات مهم برای ارتقا کیفیت و پایداری اینترنت است که باعث شدبرخلاف گذشته، قطعی لینک‌های بین الملل، شبکه را دچار مشکل نکند.

 بعد از سال‌ها در این دوره نوسازی و ارتقا زیرساخت برق مراکز حساس در شبکه مادر ارتباطی کشور نیز در دستور کار قرار گرفت. تامین بیش از ۳۰ دستگاه ژنراتور پرظرفیت، ده‌ها «یو پی اس» (UPS) و ۵ هزار بلوک باتری برای مقاوم سازی مراکز حساس در مقابل قطع برق از جمله این اقدامات است.

 یکی از اقدامات مهم برای افزایش کیفیت شبکه، اصلاح مهندسی شبکه و تمرکز زدایی ترافیک از تهران بود که با اقدامات صورت گرفته همچون توسعه ۵ برابری ظرفیت «آی ایکس پی» (IXP‌) های استانی و تشویق خدمات مهم ملی به توزیع ترافیک خود، شاهد افزایش ۳ تا ۴ برابری ترافیک این نقاط هستیم.

از دیگر اقدامات صورت گرفته برای توسعه و پایداری شبکه مادر ارتباطی کشور در هزار روز گذشته، ایجاد ۱۹ «نقطه حضور» جدید شرکت ارتباطات زیرساخت و ۸ مرکز پشتیبان آن در شهر‌های مختلف است.همچنین در کمتر از ۳ سال به اندازه سه دهه قبل از این دولت به ظرفیت شبکه مادر ارتباطی کشور افزوده شد. ظرفیت شبکه انتقال از ۳۱.۹ به ۶۴، شبکه «آی پی» (IP) از ۲۸.۳ به ۵۶.۵ و ظرفیت «آی ایکس پی» (IXP‌) ها از ۶ به ۳۰ ترابیت برثانیه ارتقا یافت. نتیجه اینکه شبکه کشور قادر به مدیریت ترافیک‌های بی سابقه شد.

ارتقاء سرعت اینترنت 

به استناد داشبورد‌های جهانی منتشر شده، سرعت اینترنت همراه و ثابت به ترتیب ۷۱ و ۶۵ درصد نسبت به شهریور ۱۴۰۰ و حدود ۲۰ درصد نسبت به دی ماه گذشته ارتقا یافته است. همچنین از ابتدای دولت، تعداد سایت‌های نسل ۴ و ۴.۵ بیش از ۳۲ درصد رشد داشته؛ تعداد سایت‌های نسل پنجم قریب به ۲۰۰ برابر شده؛ ضریب نفوذ تلفن همراه از ۱۵۷ به ۱۷۹ درصد رسیده؛ ضریب نفوذ پهن باند سیار از ۹۷ به ۱۲۷ درصد رسیده است.

احیاء صنعت فضایی در دولت سیزدهم

از زمان آغاز فعالیت دولت سیزدهم، ۱۲ پرتاب موفق ماهواره انجام شد که در یک دهه گذشته و در دولت‌های گذشته بی سابقه بوده برخی از این پرتاب‌ها تحقیقاتی و برخی عملیاتی بودند، و صنعت فضایی توانست تجربیات زیادی کسب کند وجان تازه‌ای بگیرد. ماهواره ثریا با ماهواره‌ بر قائم ۱۰۰ پرتاب و در  مدار ۷۵۰ کیلومتری توانست یک رکورد تازه را به ثبت برساند.

از مهمترین زیرساخت‌های صنعت فضایی ،پایگاه پرتاب ماهواره است. طراحی و ساخت بزرگترین پایگاه فضایی غرب آسیا در سواحل مکران آغاز و تا اواخر امسال از فاز اول پایگاه فضایی«شهید رئیسی» بهره برداری می‌شود. همچنین دسترسی به مدارهای ارتفاع بالا(GEO)از برنامه‌های راهبردی صنعت فضایی است که در این دوره با آغاز طراحی و ساخت «ماهواره‌بر سریر»شروع شد و در ادامه با توسعه پرتابگرهای سوخت مایع نیمه‌سنگین پیشرفته،نیمه سرمازا و سرمازا و فازهای آتی پایگاه چابهار در قالب برنامه ۱۰ساله دنبال خواهد شد. همچنین در این دوره آزمایشگاههای«آزمون و تجمیع» برای ارزیابی عملکرد ماهواره‌های ساخته و  تجهیزات آزمایشگاه تا کلاس ۵۰۰کیلوگرم تکمیل و تجهیز مرکز آزمون و تجمیع ماهواره تا هزار کیلو آغاز شد.