استشهادیه محلی انحصار وراثت

سندی حقوقی است که برای اثبات ورثه متوفی و تایید مشخصات آن ها، به همراه سایر مدارک، به شورای حل اختلاف ارائه می شود. این سند که توسط سه نفر شاهد امضا و حداقل یکی از امضاها در دفتر اسناد رسمی تایید می شود، نقش حیاتی در فرآیند دریافت گواهی انحصار وراثت و تسهیل تقسیم ترکه ایفا می کند.

فرآیند حقوقی انحصار وراثت، گامی اساسی پس از فوت یک شخص است تا اموال و دارایی های او به صورت قانونی بین وراث تقسیم شود. در این مسیر، جمع آوری و ارائه مدارک صحیح و کامل از اهمیت بالایی برخوردار است. در میان این مدارک، جایگاهی ویژه دارد. این سند، که در اصطلاح حقوقی به آن استشهادنامه نیز گفته می شود، به منزله تاییدی رسمی از سوی افراد مطلع و بی طرف است که هویت و تعداد ورثه متوفی را تأیید می کند. تهیه دقیق و صحیح این استشهادیه، می تواند مسیر رسیدگی به درخواست انحصار وراثت را به طور قابل توجهی تسهیل کرده و از بروز پیچیدگی های آتی جلوگیری کند. این مقاله به صورت جامع به بررسی ابعاد حقوقی، مراحل تهیه، شرایط شهود و نکات کلیدی مربوط به استشهادیه انحصار وراثت می پردازد تا وراث بتوانند با آگاهی و اطمینان بیشتری این مرحله حقوقی را طی کنند.

مفهوم و کاربرد استشهادیه محلی انحصار وراثت

یک سند رسمی است که در آن، تعدادی از افراد مطلع، صحت اطلاعات مربوط به وراث متوفی را گواهی می دهند. هدف اصلی از تهیه این سند، اثبات این موضوع است که متوفی، در زمان فوت، چه کسانی را به عنوان ورثه از خود به جای گذاشته است و هیچ وارث دیگری جز افراد ذکر شده در استشهادیه وجود ندارد. این سند در واقع، مکمل گواهی فوت و سایر مدارک هویتی است و به مراجع قضایی کمک می کند تا با اطمینان بیشتری نسبت به صدور گواهی انحصار وراثت اقدام کنند.

مبنای قانونی و ضرورت استشهادیه

ضرورت تهیه استشهادیه محلی، ریشه در و اصلاحات بعدی آن دارد. مطابق این قانون، هر متقاضی گواهی انحصار وراثت می بایست استشهادیه ای را ضمیمه دادخواست خود کند. این استشهادیه به موجب شهادت حداقل سه شاهد (که امضای حداقل یکی از آن ها باید در دفتر اسناد رسمی تأیید شود) گواهی می کند که متوفی در تاریخ و محل مشخصی فوت نموده، آخرین اقامتگاه دائم وی کجاست و چه کسانی ورثه بلافصل او هستند. این مقررات، به منظور جلوگیری از تضییع حقوق وراث واقعی و مقابله با ادعاهای دروغین، وضع شده اند و اعتبار حقوقی فرآیند انحصار وراثت را تضمین می کنند.

اهمیت استشهادیه در فرآیند انحصار وراثت

دریافت بدون ارائه استشهادیه در بسیاری از موارد امکان پذیر نیست. این سند به ویژه زمانی اهمیت پیدا می کند که متوفی دارای دارایی بیش از مبلغ قانونی مشخص شده برای انحصار وراثت محدود باشد یا ابهامات قانونی در خصوص وراث وجود داشته باشد. استشهادیه به مراجع قضایی این اطمینان را می دهد که ادعای متقاضی در مورد تعداد و مشخصات وراث، مورد تأیید و گواهی افراد مطلع محلی است. این امر به شفافیت فرآیند و کاهش احتمال بروز اختلافات آتی کمک شایانی می کند.

تفاوت استشهادیه با سایر مدارک انحصار وراثت

در فرآیند ، مدارک متعددی مورد نیاز است؛ از جمله گواهی فوت، شناسنامه متوفی، شناسنامه وراث، عقدنامه و در صورت لزوم، اسناد مالکیت. گواهی فوت صرفاً تاریخ و علت فوت را تأیید می کند، در حالی که شناسنامه ها هویت افراد را مشخص می سازند. استشهادیه، گامی فراتر رفته و به تأیید عمومی افراد مطلع از محل زندگی متوفی در مورد نسبت وراث با او می پردازد. این سند، به ویژه در مواردی که مدارک رسمی برای اثبات نسبت های خانوادگی کافی نباشند یا ابهامی وجود داشته باشد، اهمیت پیدا می کند و به عنوان یک سند تکمیلی و تأییدی مورد استفاده قرار می گیرد که بار اثبات را بر دوش متقاضی و شهود می گذارد.

مراحل گام به گام تهیه و تکمیل استشهادیه محلی انحصار وراثت

تهیه نیازمند رعایت دقیق مراحل قانونی و تکمیل صحیح فرم های مربوطه است. هرگونه نقص یا اشتباه در این فرآیند می تواند به تأخیر در صدور گواهی انحصار وراثت منجر شود و هزینه های اضافی را به همراه داشته باشد.

گام اول: تهیه فرم استشهادیه

اولین قدم برای تهیه استشهادیه، دسترسی به فرم استاندارد و مورد تأیید مراجع قضایی است. این فرم را می توان از دفاتر اسناد رسمی در سراسر کشور تهیه کرد. اگرچه نمونه هایی از این فرم در اینترنت و وبسایت های حقوقی موجود است، اما توصیه می شود برای اطمینان از صحت و به روز بودن فرم، حتماً از دفاتر اسناد رسمی آن را دریافت کنید. استفاده از فرم های غیررسمی یا قدیمی ممکن است باعث رد شدن استشهادیه توسط شورای حل اختلاف شود و نیاز به تکرار مراحل را ایجاب کند. سردفتران اسناد رسمی معمولاً با آخرین تغییرات و الزامات قانونی آشنا هستند و فرم های صحیح را در اختیار متقاضیان قرار می دهند.

گام دوم: انتخاب شهود واجد شرایط

تعداد و شرایط شهود از مهم ترین جنبه های اعتبار است. طبق قانون، برای استشهادیه انحصار وراثت به حداقل سه نفر شاهد نیاز است. حضور این سه نفر شاهد برای امضای استشهادیه ضروری است، اما فقط امضای حداقل یک نفر از آن ها باید در دفتر اسناد رسمی به تأیید سردفتر برسد. این تأیید، جنبه رسمی و قانونی به شهادت می دهد و از صحت امضا اطمینان حاصل می کند.

شرایط عمومی شهود

مطابق با قوانین مدنی و شرعی، شهود باید دارای شرایط خاصی باشند تا شهادتشان معتبر شناخته شود:

• بلوغ: شاهد باید به سن قانونی بلوغ (15 سال تمام قمری برای پسر و 9 سال تمام قمری برای دختر) رسیده باشد.
• عقل: شاهد باید از سلامت عقل برخوردار باشد و دیوانه نباشد.
• عدالت: شاهد باید عادل باشد؛ یعنی مرتکب گناه کبیره نشده باشد و بر گناه صغیره اصرار نورزد. این شرط به معنای حسن شهرت و عدم سوءپیشینه کیفری نیز هست.
• طهارت مولد: به معنای حلال زادگی شاهد است.
• عدم نفع شخصی: شاهد نباید در موضوع انحصار وراثت نفع شخصی داشته باشد، به این معنی که خودش وارث نباشد یا از طریق شهادت نفع مالی یا معنوی برای خود یا نزدیکانش به دست آورد.
• عدم رابطه خویشاوندی با متوفی و وراث: این شرط به منظور حفظ بی طرفی شهود است. اگرچه قانون حد مشخصی برای دوری خویشاوندی تعیین نکرده، اما عرف و رویه قضایی بر این است که خویشاوندان نزدیک (تا طبقه دوم یا سوم نسبی و سببی) معمولاً به عنوان شاهد پذیرفته نمی شوند. بهتر است شهود از دوستان، همسایگان یا آشنایان متوفی باشند که از وضعیت خانوادگی او مطلع هستند اما رابطه سببی یا نسبی نزدیک با او یا ورثه ندارند.

اشخاص ممنوع از شهادت (ماده 1313 قانون مدنی)

به صراحت اشخاصی را که نمی توانند شهادت دهند، برشمرده است. آشنایی با این موارد برای انتخاب ضروری است تا از بروز اشکالات قانونی جلوگیری شود:

1. محکومین به مجازات جنایی: افرادی که به موجب حکم قطعی دادگاه به مجازات های سنگین مانند حبس ابد یا اعدام محکوم شده اند.
2. محکومیت به امر جنحه که از حق شهادت محروم شده باشند: افرادی که به دلیل ارتکاب جرائم جنحه (جرائم با مجازات کمتر از جنایی) و با تصریح دادگاه، از حق شهادت در محاکم محروم گشته اند.
3. اشخاص ولگرد و متکدی: افرادی که شغل و درآمد مشخصی ندارند و به تکدی گری مشغول اند. این افراد به دلیل عدم ثبات زندگی و احتمال تأثیرپذیری، صلاحیت شهادت ندارند.
4. اشخاص معروف به فساد اخلاق: کسانی که در جامعه به فساد اخلاقی شناخته شده اند و این فساد به حدی است که اعتبار شهادت آن ها را زیر سؤال می برد.
5. کسانی که نفع شخصی در دعوا داشته باشند: این مورد قبلاً در شرایط عمومی نیز ذکر شد و بر اهمیت بی طرفی تأکید می کند. هرگونه نفع مادی یا معنوی در نتیجه شهادت، باعث رد آن می شود.
6. شهادت دیوانه در حال دیوانگی: افراد دیوانه در زمانی که در حالت دیوانگی قرار دارند، به دلیل عدم توانایی در درک واقعیت و تمییز، نمی توانند شهادت دهند.
7. افراد دارای عداوت دنیوی با یکی از طرفین: اگر شاهد با یکی از طرفین دعوا دشمنی و کینه دنیوی شدید داشته باشد، شهادتش پذیرفته نمی شود، زیرا احتمال جانب داری و عدم صداقت وجود دارد.
8. خدمتگزاران شخصی: شهادت خادمین شخصی برای مخدوم خود یا بالعکس، در برخی موارد مورد تردید قرار می گیرد، مگر اینکه سردفتر یا دادگاه از بی طرفی آن ها اطمینان حاصل کند.

انتخاب شهود باید با دقت و وسواس انجام شود تا از بروز مشکلات حقوقی و رد شدن استشهادیه جلوگیری گردد. در صورت تردید، مشاوره با یک حقوقدان توصیه می شود.

گام سوم: تکمیل اطلاعات فرم استشهادیه

پس از تهیه فرم و انتخاب شهود، نوبت به تکمیل دقیق اطلاعات مندرج در فرم می رسد. هر بخش از این فرم باید به صورت کامل و بدون نقص پر شود و هرگونه اشتباه می تواند به تأخیر در روند رسیدگی منجر شود.

نحوه تکمیل بخش اطلاعات متقاضی

در این بخش، مشخصات کامل متقاضی یا متقاضیان گواهی انحصار وراثت، شامل نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، کد ملی، آدرس دقیق پستی و شماره تماس باید درج شود. متقاضی معمولاً یکی از وراث متوفی یا نماینده قانونی آن ها است که درخواست صدور گواهی را به شورای حل اختلاف ارائه می دهد.

نحوه تکمیل بخش اطلاعات متوفی

مشخصات دقیق متوفی شامل نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، کد ملی، تاریخ و محل فوت، و او باید قید شود. این اطلاعات باید کاملاً با مندرجات صادر شده توسط سازمان ثبت احوال و شناسنامه متوفی مطابقت داشته باشد تا از هرگونه مغایرت جلوگیری شود.

نحوه تکمیل بخش اطلاعات ورثه

این بخش از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. باید تعداد دقیق ورثه، نسبت آن ها با متوفی (مانند پسر، دختر، همسر، پدر، مادر) و اسامی کامل و دقیق هر یک از آن ها ذکر شود. اطمینان از عدم از قلم افتادن هیچ یک از وراث و یا درج نام افراد غیر وارث حیاتی است، زیرا هرگونه خطا در این قسمت می تواند به ابطال گواهی انحصار وراثت و بروز مشکلات قانونی جدی در آینده منجر شود.

نحوه تکمیل بخش اطلاعات شهود

هر یک از سه شاهد باید مشخصات هویتی کامل خود (نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، کد ملی، شغل، سن و آدرس) را در بخش مربوطه وارد کرده و با سوگند یاد کنند که اطلاعات ارائه شده در استشهادیه صحیح است. همچنین، باید اقرار کنند که رابطه خویشاوندی با متوفی و وراث ندارند و فاقد هرگونه محکومیت کیفری می باشند و شرایط لازم برای شهادت را دارا هستند.

نکته حیاتی: درج میزان دارایی متوفی

یکی از مهم ترین اطلاعاتی که در فرم باید درج شود، در زمان فوت است. این اطلاعات برای تشخیص نوع انحصار وراثت (محدود یا نامحدود) بسیار مهم است. طبق آخرین تغییرات قانونی، اگر مجموع دارایی های متوفی (شامل اموال منقول و غیرمنقول) باشد، انحصار وراثت به صورت تلقی شده و فرآیند آن سریع تر و بدون نیاز به انتشار آگهی در روزنامه انجام می شود. لذا، (کمتر یا بیشتر از 300 میلیون ریال) برای شهود و متقاضی ضروری است.

• عدم قلم خوردگی: فرم استشهادیه باید بدون هیچ گونه قلم خوردگی یا خط خوردگی تکمیل شود. هرگونه اصلاح باید با تأیید سردفتر و به صورت دقیق انجام گیرد.
• پر کردن تمام جای خالی ها: تمام فیلدهای مربوطه در فرم، حتی اگر اطلاعاتی برای آن ها وجود ندارد (مثلاً تعداد همسر دائمی صفر است)، باید با نداشته یا صفر پر شود تا هیچ ابهامی باقی نماند.
• قرائت توسط سردفتر: سردفتر اسناد رسمی موظف است قبل از امضای شهود، تمامی مندرجات استشهادیه را برای آن ها قرائت کند تا از اطلاع کامل شهود از محتوای سند و مسئولیت های قانونی خود اطمینان حاصل شود.

گام چهارم: تایید امضای شهود در دفترخانه اسناد رسمی

پس از تکمیل فرم، نوبت به تأیید رسمی امضای شهود می رسد. این مرحله اهمیت قانونی ویژه ای دارد و به اعتبار می بخشد. بدون تأیید رسمی امضا، استشهادیه فاقد ارزش قانونی لازم برای ارائه به مراجع قضایی خواهد بود.

حضور شهود و متقاضی در دفترخانه

برای تأیید امضا، ، به همراه متقاضی گواهی انحصار وراثت، باید به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه کنند. سردفتر اسناد رسمی با احراز هویت شاهد و متقاضی، صحت امضای شاهد را تأیید و گواهی می کند. اگرچه امضای دو شاهد دیگر نیازی به تأیید رسمی در دفترخانه ندارد و صرفاً امضای آن ها کفایت می کند، اما توصیه می شود برای اطمینان بیشتر، در صورت امکان، تمامی شهود در دفترخانه حضور یابند و امضای آن ها تأیید شود. این اقدام می تواند از بروز هرگونه شبهه در آینده جلوگیری کند.

مدارک مورد نیاز برای تایید امضا

برای در دفترخانه، شهود و متقاضی باید اصل شناسنامه و کارت ملی خود را به همراه داشته باشند. سردفتر با تطبیق اطلاعات هویتی و احراز شخصیت، اقدام به تأیید امضا می نماید. عدم ارائه این مدارک باعث عدم امکان تأیید امضا خواهد شد.

هزینه های مربوط به تایید استشهادیه

تأیید امضای استشهادیه در دفاتر اسناد رسمی مستلزم پرداخت هزینه های قانونی است. این هزینه ها شامل حق الثبت و حق التحریر دفترخانه می شود که مبلغ آن طبق تعرفه های مصوب سالانه توسط قوه قضائیه تعیین می گردد. متقاضی باید از میزان دقیق این هزینه ها مطلع باشد و آن را در دفترخانه پرداخت کند.

نمونه فرم استشهادیه محلی انحصار وراثت

در ادامه، نمونه ای استاندارد از ارائه شده است. این فرم عموماً برای وراث طبقه اول (پدر، مادر، همسر، فرزندان) کاربرد دارد و رایج ترین شکل استشهادیه است. در صورتی که متوفی دارای وراث از طبقات دیگر (مانند اجداد، خواهر و برادر، عمو و عمه، دایی و خاله) باشد، محتوای فرم استشهادیه ممکن است اندکی متفاوت باشد و نیاز به دقت بیشتری در تکمیل آن وجود دارد. در چنین مواردی، لازم است حتماً هنگام مراجعه به دفتر اسناد رسمی، نوع و طبقه وراث را به سردفتر اعلام کنید تا فرم متناسب و صحیح تهیه گردد. این نمونه به عنوان راهنما برای درک ساختار و محتوای استشهادیه مفید است و می تواند قبل از مراجعه به دفترخانه، برای آماده سازی اطلاعات مورد استفاده قرار گیرد.

به گواهی می طلبم خانم ها و آقایانی را که آگاه هستند شادروان ………………………. فرزند ………………………. به شماره شناسنامه/کد ملی ………………………. در تاریخ ………………………. در شهر ………………………. آخرین اقامتگاه دائمی خود در گذشته است و هنگام فوت:

• الف: (تعداد) ……………. پسر داشته / نداشته به نام های …………………………………………………………..
• ب: (تعداد) ……………. دختر داشته / نداشته به نام های …………………………………………………………..
• پ: (تعداد) ……………. همسر دائمی داشته / نداشته به نام های ……………………………………………………….
• ت: مادر داشته / نداشته به نام …………………………………………………………..
• ث: پدر داشته / نداشته به نام …………………………………………………………..

و وراث دیگری غیر از افراد نامبرده بالا ندارد و در موقع فوت مذهب متوفی ………………………. بوده و دارایی او کمتر/بیشتر از مبلغ (سی میلیون تومان) بوده است تا اطلاعات خود را در این برگ بنویسند.

امضای متقاضی ……………………….

اینجانب نام ………………………. نام خانوادگی ………………………. شغل ………………………. سن ………………………. شماره شناسنامه ………………………. صادره از ………………………. فرزند ………………………. کد ملی ………………………. که با خانواده (نام متوفی) ………………………. از نزدیک آشنا هستم ولی رابطه خویشاوندی با درگذشته و بازماندگان او ندارم و فاقد محکومیت کیفری می باشم، خداوند متعال را در نظر گرفته سوگند یاد می کنم که جز به راستی چیزی نگویم و با علم به مقررات و (به شرحی که در پشت این ورقه نوشته شده است) و التزام به راستگویی، مراتب بالا را کلاً گواهی می کنم.

امضای گواه ……………………….

اینجانب نام ………………………. نام خانوادگی ………………………. شغل ………………………. سن ………………………. شماره شناسنامه ………………………. صادره از ………………………. فرزند ………………………. کد ملی ………………………. که با خانواده (نام متوفی) ………………………. از نزدیک آشنا هستم ولی رابطه خویشاوندی با درگذشته و بازماندگان او ندارم و فاقد محکومیت کیفری می باشم، خداوند متعال را در نظر گرفته سوگند یاد می کنم که جز به راستی چیزی نگویم و با علم به مقررات و مجازات گواهی دروغ (به شرحی که در پشت این ورقه نوشته شده است) و التزام به راستگویی، مراتب بالا را کلاً گواهی می کنم.

امضای گواه ……………………….

اینجانب نام ………………………. نام خانوادگی ………………………. شغل ………………………. سن ………………………. شماره شناسنامه ………………………. صادره از ………………………. فرزند ………………………. کد ملی ………………………. که با خانواده (نام متوفی) ………………………. از نزدیک آشنا هستم ولی رابطه خویشاوندی با درگذشته و بازماندگان او ندارم و فاقد محکومیت کیفری می باشم، خداوند متعال را در نظر گرفته سوگند یاد می کنم که جز به راستی چیزی نگویم و با علم به مقررات و مجازات گواهی دروغ (به شرحی که در پشت این ورقه نوشته شده است) و التزام به راستگویی، مراتب بالا را کلاً گواهی می کنم.

امضای گواه ……………………….

صحت امضای ………………………. که با علامت ………………………. مشخص شده است، مورد گواهی است. دفترخانه شماره ……………………….

نام و نام خانوادگی سردفتر ………………………. تاریخ ………………………. مهر و امضای سردفتر ……………………….

دانلود نمونه فرم استشهادیه محلی انحصار وراثت (PDF)

برای دسترسی آسان تر و استفاده عملی، می توانید را در قالب فایل PDF از طریق لینک زیر دانلود کنید. این فایل، یک الگوی استاندارد و مطابق با آخرین رویه های قانونی است که پس از دانلود می توانید آن را چاپ کرده و با دقت تکمیل نمایید. (لینک دانلود نمونه فرم PDF در این بخش قرار می گیرد)

نکات حقوقی مهم و هشدارها در مورد استشهادیه

درک صحیح و رعایت دقیق آن ها، از بروز مشکلات و عواقب ناخواسته جلوگیری می کند. عدم توجه به این موارد می تواند علاوه بر تأخیر در فرآیند، پیامدهای قانونی جدی نیز در پی داشته باشد و حقوق وراث را با چالش مواجه کند.

مجازات شهادت دروغ در استشهادیه

، جرمی جدی محسوب می شود و هم برای شهود و هم برای متقاضی گواهی انحصار وراثت، عواقب کیفری سنگینی در پی دارد. قانونگذار به منظور صیانت از حقوق افراد و جلوگیری از تضییع ترکه متوفی، مجازات های قاطعی را برای این جرم پیش بینی کرده است.

صراحتاً بیان می دارد: «هر شاهدي كه در موضوع تحصيل تصديق وراثت برخلاف حقيقت شهادت دهد براي شهادت دروغ تعقيب و به مجازاتي كه براي اين جرم مقرر است محكوم خواهد شد.»

علاوه بر این، نیز به طور کلی به اشاره دارد: «هر كس در دادگاه و نزد مقامات رسمي شهادت دروغ بدهد به سه ماه و يك روز تا دو سال حبس و يا به يك ميليون و پانصد هزار تا دوازده ميليون ريال جزاي نقدي محكوم خواهد شد.»

پیامدهای تنها به مجازات کیفری محدود نمی شود؛ بلکه ممکن است منجر به ابطال گواهی انحصار وراثت صادره، تقسیم مجدد ترکه و حتی مطالبه خسارت از سوی وراث واقعی گردد. بنابراین، شهود باید با آگاهی کامل از مسئولیت های قانونی خود، شهادت دهند و از هرگونه اظهارنظر غیرواقعی پرهیز کنند.

نه تنها فرآیند تقسیم ترکه را با اختلال مواجه می کند، بلکه پیامدهای حقوقی و کیفری جدی از جمله حبس و جزای نقدی را برای شهود و متقاضی به همراه خواهد داشت و می تواند منجر به ابطال گواهی و جبران خسارت شود.

تفاوت استشهادیه برای طبقات مختلف وراث

نظام ارث در ایران بر پایه طبقات و درجات وراث استوار است. وراث به سه طبقه اصلی تقسیم می شوند که هر طبقه مانع ارث بردن طبقات بعدی است. (شامل پدر، مادر، همسر، فرزندان و نوادگان) رایج ترین نوع استشهادیه است. اما در مواردی که متوفی از طبقه اول وارثی نداشته باشد و وراث از طبقات دوم (مانند اجداد، خواهر و برادر و اولاد آن ها) یا سوم (مانند عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آن ها) باشند، محتوای فرم استشهادیه و نحوه تکمیل آن ممکن است تغییراتی داشته باشد. این تغییرات معمولاً در جزئیات مربوط به ذکر نسبت وراث با متوفی و اطمینان از نبود ورثه از طبقات مقدم، اعمال می شود. بنابراین، هنگام تهیه فرم، ضروری است طبقه وراث به دفترخانه اسناد رسمی یا مرجع قضایی اطلاع داده شود تا فرم مناسب و مطابق با طبقه وراث ارائه گردد و از هرگونه اشتباه احتمالی جلوگیری به عمل آید.

چه زمانی استشهادیه لازم نیست؟ (انحصار وراثت محدود)

یکی از تسهیلات قانونی اخیر، مربوط به است که در برخی شرایط نیاز به را از بین می برد. بر اساس ماده ۸۷ قانون امور حسبی و اصلاحات بعدی آن، در صورتی که مجموع دارایی های متوفی (شامل اموال منقول و غیرمنقول) در زمان فوت، باشد، فرآیند انحصار وراثت به صورت محدود انجام می شود.

در این حالت، دیگر نیازی به انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار و در بسیاری از موارد به ارائه استشهادیه رسمی در دفترخانه نیست. هدف از این تبصره، سرعت بخشیدن به فرآیند انتقال ترکه در موارد با ارزش مالی پایین و کاهش بار بر دوش وراث است. با این حال، حتی در انحصار وراثت محدود نیز، تشخیص صحیح میزان دارایی و اعلام آن در فرم درخواست حائز اهمیت است و در صورت بروز تردید، شورای حل اختلاف ممکن است مدارک بیشتری را طلب کند تا از صحت اطلاعات اطمینان حاصل شود.

نوع انحصار وراثت	میزان دارایی متوفی	نیاز به استشهادیه	نیاز به انتشار آگهی	مرجع رسیدگی
محدود	کمتر از 300 میلیون ریال	غالباً خیر (با استثنائات)	خیر	شورای حل اختلاف
نامحدود	بیشتر از 300 میلیون ریال	بله	بله	شورای حل اختلاف

مدارک کامل مورد نیاز برای درخواست گواهی انحصار وراثت

تهیه به صورت کامل، ضامن پیشرفت سریع و بدون مشکل فرآیند است. علاوه بر ، مدارک زیر نیز باید به شورای حل اختلاف ارائه شوند تا پرونده به جریان افتد:

• گواهی فوت متوفی: صادر شده توسط سازمان ثبت احوال کشور.
• شناسنامه متوفی: به همراه کپی برابر اصل از تمام صفحات، برای تأیید هویت و مشخصات متوفی.
• شناسنامه وراث: اصل و کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی تمامی وراث، برای احراز هویت و نسبت آن ها.
• عقدنامه دائم متوفی: در صورتی که متوفی همسر دائمی داشته باشد، برای اثبات زوجیت.
• کپی برابر اصل از سند یا اسناد مالکیت: برای اموال غیرمنقول (در صورت وجود)، برای تعیین دارایی ها.
• کپی برابر اصل از اسناد مربوط به اموال منقول: مانند سند خودرو، اوراق سهام و… (در صورت وجود)، جهت تکمیل اطلاعات دارایی.
• وصیت نامه رسمی یا عادی: در صورت وجود وصیت نامه، باید به همراه مدارک ارائه شود تا محتوای آن در نظر گرفته شود.
• فرم درخواست گواهی انحصار وراثت: که در شورای حل اختلاف تکمیل می گردد و متقاضی آن را امضا می کند.

متقاضیان باید تمامی مدارک را با دقت جمع آوری کرده و در صورت نیاز، از کارشناسان حقوقی برای اطمینان از صحت و کامل بودن آن ها مشاوره دریافت کنند تا از تأخیر یا رد شدن درخواست جلوگیری شود.

نقش شورای حل اختلاف در انحصار وراثت

، مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست است. پس از تکمیل و ارائه تمامی مدارک، از جمله استشهادیه محلی، به شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی، پرونده تشکیل می شود. شورا با بررسی دقیق مدارک، در صورت نیاز به انتشار آگهی (برای انحصار وراثت نامحدود و دارایی بیش از 300 میلیون ریال)، اقدام به انتشار آن در روزنامه کثیرالانتشار می کند تا اگر فرد دیگری ادعای وراثت دارد، فرصت طرح آن را داشته باشد. پس از طی مراحل قانونی و اطمینان از صحت اطلاعات ورثه، صادر می گردد که در آن مشخصات وراث، نسبت آن ها با متوفی و سهم الارث هر یک به صورت دقیق تعیین می شود. این گواهی مبنای رسمی و قانونی برای تقسیم ترکه و انتقال دارایی ها به وراث خواهد بود و بدون آن امکان نقل و انتقال رسمی اموال وجود ندارد.

نتیجه گیری

به عنوان یکی از ، نقش حیاتی در تعیین و تأیید وراث قانونی متوفی ایفا می کند. دقت در تهیه این سند، انتخاب شهود واجد شرایط، تکمیل صحیح اطلاعات و تأیید رسمی امضاها در دفترخانه اسناد رسمی، از بروز پیچیدگی های حقوقی و تأخیر در فرآیند جلوگیری می کند. آگاهی از شرایط و تفاوت های استشهادیه برای طبقات مختلف وراث، و همچنین درک مفهوم و موارد عدم نیاز به استشهادیه، می تواند مسیر حقوقی پیش روی وراث را هموار سازد. با رعایت این نکات و استفاده از مشاوره حقوقی تخصصی در صورت نیاز، می توان با اطمینان و سرعت بیشتری به نتیجه مطلوب در فرآیند دست یافت و حقوق تمامی ذینفعان را به طور کامل و قانونی احقاق کرد.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه انحصار وراثت و اطمینان از صحت مراحل، با کارشناسان حقوقی ما تماس بگیرید.